थोड़ महाराष्ट्रियन मराठी बद्दल 

     

मराठी भाषा

मराठी ही इंड्रो युरोपीय भाषा कुळातील एक भाषा आहे आपली जी भाषा आहे तयार भाषेने आपल्याला ओळखले जातात.महाराष्ट्रात मराठी ही भाषा बोलली जाते.भारतातील प्रमुख २ भाषापैकी मराठी एक आहे.महाराष्ट्र आणि गोवा ह्या राज्यची मराठी ही नाधीकृत राजभाषा आहे.मराठी मातृभाषा असणार्या लोकसंख्येनुसार मराठी जगातील १५ व भारतातील चौथी भाषा आहे.

मराठी ही भाषा नवव्याशतकापासून प्रचलित आहे.मराठी भाषेची निर्मिती संस्कृत मधून निर्माण झालेल्या महाराष्ट्री प्राकृत अपभ्रंश या भाषा पासून झाली आहे या उलट मराठी आणि काही अन्य भारतीय भाष्यांच्या वर संस्कार होऊन संस्कृत भाषा बनली असेही काही विद्वान मानतात.मराठी भाषा ही इ .स वी सणाच्या आधीही होती असे सिद्ध करण्याच्या प्रयत्न प्रा.हरी नरके करीत आहे वेद पूर्व कालीन भाषा वैदीक भाषा,संस्कृत,प्राकृत,अपभ्रंश इत्यादि भाषेच्या स्वरूपावरून प्रत्येक भाषेतील काही वैशिष्टय मराठी भाषेत दिसून येतात.जगात विखुरलेल्या मराठी भाषकांमुळे मराठी ही प्रत्येक देशात बोलली जाते.मराठी ही महाराष्ट्र राज्याची एकमेव अधिकृत राज्यभाषा आहे.

मराठी भाषेचा उगम संस्कृत चा प्रभाव खाली निर्माण झालेल्या प्राकृत भाषेच्या महाराष्ट्री बोली भाषे पासून झाली असे बहुतांशी मानले जाते.पैठण येथील सातवाहन साम्राज्याने महाराष्ट्री भाषेचा प्रशासनात वापर सर्वप्रथम केला. देवगिरीच्या यादवांच्या काळात मराठी भाषा व संस्कृतीची भरभराट झाली.इ.स ११८८ मध्ये मुकुंदराज या कवीने विवेक सिंधू या काव्याची रचना मराठी भाषेत केली.शिवाजी महाराजांनी मराठी साम्राज्याने मुहूर्तमेढ रोवली आणि पेशव्यांची या साम्राज्यचा विस्तार केला.त्यानंतर मराठी भाषेस राजाश्रय मिळाला.इ.स.१९४७ नंतर भारत देशाने मराठी ला अधिकृत राज्य भाषेचा दर्जा दिला. १९६० मध्ये मराठी भाषिकांच्या एकसंघ महारष्ट्र राज्यास मान्यता मिळाली.आणि मराठी राज्य भाषेच्या मुकुट प्राप्त झाला.


शिलालेख

राजा केसिदेवराय यांच्या कारकिर्दीत कोरलेला आहे हा शिलालेख सर्वात जुना व सापडलेला शिलालेख आहे.कर्नाटकातील श्रवण बेळ गोळ येथील गोमटेश्वाराच्या उंच मूर्तीच्या पायाशी मराठीत कोरलेला लेख चामुंडायै करवियले हा काळाच्या दृष्टीने आद्य मराठी लेख समजला जातो परंतु तो आता मागे पासून अक्षी हे शिलालेखाला मिळालेला आहे.

मराठी भाषेचे काही उपप्रकार पुढील प्रमाणे   

१.मराठवाडी 
२.मालवणी 
३.झाडीबोली 
४.अहिराणी 
५.वावडी 
६.कोकणी 
७.व-र्हाडी
८.देहवाली
  
मालवणी 
मालवणीची उपभाषा कोकणी आहे. कोकणी भाषे मध्येसुद्धा मराठी भाषा बोलली  जाते. मालवणी महाराष्ट्र रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग,  उत्तरी, गोवा ह्या ठिकाणी ही भाषा बोलली जाते. 

झाडीबोली
          
महाराष्ट्र राज्याच्या पूर्व प्रदेशात बोलली जाणारी मराठी भाषेची बोली म्हणजे झाडीबोली होय. महाराष्ट्रच्या पूर्वेकडील भंडारा ,गोंदिया, चंद्रपुर आणि गडचिरोली ह्या चार जिल्ह्यंचा भूभाग झाडी मंडळ किवा झाडीपट्टी या नावाने ओळखला  जातो झाडी बोलीत  मराठी स्वराचे प्रमाण जास्त आहे.
   
व-र्हाडी 
    
व-र्हाडी हे जगातील प्रमुख भाषान प्रमाणे मराठी भाषा एकाहून अधिक पद्धितीने बोलली जाते. हे भाषा प्रामुख्याने विदर्भाच्या ग्रामीण भागात बोलली जाते.

अहिराणी 

अहिराणी हे भाषा महाराष्ट्राच्या उत्तर विभागात बोलली जाते. भाषा खानदेशी म्हणून ओळखली जाते हिंदी, मराठी, गुजराती ह्या भाषेन मधील शब्द मोठ्या प्रमाणात खानदेशी भाषेत वापरण्यात येते.
  

कोकणी 

कोकणी ही भारताच्या पश्चिम किना-या वरील कोकण पट्ट्यात बोलली जाणारी एक इंडो यूरोपीय भाषा
आहे. ही भाषा कर्नाटकात कानडी तर गोवा आणि महाराष्ट्रात देवनागरी लिपिचा वापर होतो. कोकणी आणि मराठी भाषेला राज्य भाषा म्हणून मान्यता मिळाली आहे.

मोडी लिपी

     

मराठी भाषेची प्रमुख लिपी ही मोडी आहे. मोडी ही १३ व्या शतक्पासून २०व्य शतकापासून मध्यापर्येंत मराठीच्या लेखनाची प्रमुख लिपी होती.महादेव  यादव आणि रामदेव यादव यांच्या राज्यकालात या प्रधानाने मोडी लिपी चा विकास केला छपाईस अवघड असल्यामुळे मोडी लिपी चा वापर सार्वत्रिक सुरु झाला.मोडी लिपी ही हात न उचलता लिहिली जाते त्यामुळे वेगाने लिहिणे सोपे जाते अनेक शब्दाची लघुरूपे वापरून कमीतकमी ओळीत साराश लिहिला जाते.मोडीतील अक्षरे वळणे गोलाकार असतात ही लिपी महाराष्ट्र कमीत कमी ९०० वर्ष वापरात आहे व चार खंडात त्याचे वर्गीकरण केले आहे.